Με την υπ’ αριθ. 12998/232/28-03-2020 (αρ. ΦΕΚ 1078) Κοινή Υπουργική Απόφαση, εξειδικεύτηκαν τα μέτρα στήριξης εργαζομένων επιχειρήσεων-εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα, που έχουν αριθμό μητρώου εργοδότη (ΑΜΕ) στον e- ΕΦΚΑ, των οποίων ή έχει ανασταλεί η επιχειρηματική τους δραστηριότητα, βάσει ΚΑΔ, με εντολή δημόσιας αρχής ή πλήττονται σημαντικά βάσει ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας ή δευτερεύουσας βάσει των ακαθάριστων εσόδων έτους 2018, όπως ορίζονται από το Υπουργείο Οικονομικών, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορωνοϊού COVID-19)
Α.1 Η ανωτέρω Κοινή Υπουργική Απόφαση εξειδικεύει, σε πρώτον βαθμό, ζητήματα που αφορούν την αναστολή των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων σε επιχειρήσεις-εργοδότες των οποίων έχει ανασταλεί η επιχειρηματική τους δραστηριότητα, βάσει ΚΑΔ, με εντολή δημόσιας αρχής.
Για τους εργαζομένους της κατηγορίας αυτής, ορίζεται αρχικά ότι το χρονικό διάστημα αναστολής των συμβάσεων εργασίας τους, θα αντιστοιχεί σε αυτό κατά το οποίο η επιχείρηση – εργοδότης βρίσκεται σε απαγόρευση λειτουργίας, με εντολή δημόσιας αρχής. Δεν εξειδικεύεται, επομένως, το χρονικό διάστημα της αναστολής.
Κατά το διάστημα της αναστολής των συμβάσεων εργασίας, οι εργαζόμενοι προφανώς δεν οφείλουν να παρέχουν την εργασία τους και αντίστοιχα οι επιχειρήσεις – εργοδότες δεν οφείλουν να καταβάλουν αποδοχές σε αυτούς, αφού η απαγόρευση λειτουργίας, με εντολή δημόσιας αρχής, συνιστά γεγονός ανωτέρας βίας.
Σε κάθε περίπτωση, κατά το διάστημα της αναστολής, απαγορεύεται η καταγγελία των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων από τον εργοδότη – επιχείρηση και οποιαδήποτε καταγγελία διενεργηθεί από 18.03.2020 και εφεξής είναι άκυρη.
Όσον αφορά την περίπτωση των εργαζομένων με σύμβαση εργασίας, ορισμένου χρόνου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζει ότι οι συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, που λήγουν μετά την απαγόρευση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων – εργοδοτών, τίθενται σε αναστολή. Πρόκειται, επομένως, για συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου ενεργές κατά το χρονικό σημείο που απαγορεύτηκε η λειτουργία της επιχείρησης – εργοδότη, με εντολή δημόσιας αρχής. Στην περίπτωση των συμβάσεων αυτών, ο χρόνος «παγώνει» την ημέρα διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης και συνεχίζει μετά την αναστολή, για το υπολειπόμενο χρονικό διάστημα που είχε συμφωνηθεί εξ’ αρχής με τη σύμβαση.
Περαιτέρω, η Υπουργική Απόφαση διευκρινίζει και τι συμβαίνει με τους εργαζομένους που τελούν σε άδεια άνευ αποδοχών, ύστερα από συμφωνία με τον εργοδότη τους. Στις περιπτώσεις αυτές, αίρονται αυτοδικαίως από 28.03.2020 οι συμφωνημένες άδειες άνευ αποδοχών, οι συμβάσεις εργασίας των εργαζομένων αυτών τίθενται σε αναστολή και είναι δικαιούχοι της αποζημίωσης ειδικού σκοπού ύψους 800 ευρώ. Η διευκρίνιση αυτή είναι απαραίτητη προς αποφυγή καταχρηστικών εργοδοτικών μεθόδων.
Α.2 Όσον αφορά την αποζημίωση ειδικού σκοπού, ύψους 800 ευρώ, που δικαιούνται οι εργαζόμενοι των ανωτέρω επιχειρήσεων, η σύμβαση εργασίας των οποίων έχει ανασταλεί, καθώς τα λοιπά μέτρα διευκόλυνσης αυτών, η Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζει τα ακόλουθα.
Η ανωτέρω αποζημίωση λαμβάνεται για διάστημα 45 ημερολογιακών ημερών, υπό την προϋπόθεση ότι οι εργαζόμενοι δεν έχουν άλλη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας σε άλλον εργοδότη. Και αυτό διότι στην περίπτωση αυτή θα λαμβάνουν κανονικά μισθό από τον άλλον εργοδότη.
Αν οι εργαζόμενοι απασχολούνταν σε περισσότερους του ενός εργοδότες, των οποίων ανεστάλη η επιχειρηματική τους δραστηριότητα με εντολή δημόσιας αρχής και κατ` επέκταση οι συμβάσεις εργασίας τους τελούν σε αναστολή, τότε θα λάβουν μόνο από τον έναν εργοδότη την αποζημίωση ειδικού σκοπού.
Επιπλέον, προβλέπεται και πλήρης ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων που η σύμβαση εργασία τους τελεί σε αναστολή παρέχεται υπολογιζόμενη επί των ονομαστικών μισθών τους για χρονικό διάστημα 45 ημερών, από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις – εργοδότες των ανωτέρω κατηγοριών υποχρεούνται να υποβάλουν Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ), για τους εργαζόμενους, οι συμβάσεις των οποίων τελούν σε αναστολή.
Τέλος, για τους εργαζόμενους, η σύμβαση των οποίων τελεί σε αναστολή, παρέχεται ως προσωπική διευκόλυνση, η παράταση της προθεσμίας καταβολής για 3 μήνες – χωρίς τόκους και προσαυξήσεις – πάσης φύσεως οφειλών δόσεων ή ρυθμίσεων ή διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής προς στα ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίες λήγουν την 31.03.2020.
Β.1 Περαιτέρω, η Κοινή Υπουργική Απόφαση εξειδικεύει τα ζητήματα αναστολής της σύμβασης εργασίας για τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις-εργοδότες, που πλήττονται σημαντικά βάσει ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας ή δευτερεύουσας, βάσει των ακαθάριστων εσόδων έτους 2018, όπως ορίζονται από το Υπουργείο Οικονομικών.
Στο σημείο αυτό, κρίσιμο είναι να τονίσουμε τι σημαίνει ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας και τι ΚΑΔ δευτερεύουσας, βάσει των ακαθάριστων εσόδων έτους 2018.
Ως «κύρια δραστηριότητα» ορίζεται τετραψήφιος ΚΑΔ υπό τον οποίον συμπεριλαμβάνονται όλες οι υποκατηγορίες του σε εξαψήφιο και οκταψήφιο ΚΑΔ. Στη δε περίπτωση που ορίζεται ως κύρια δραστηριότητα εξαψήφιος ΚΑΔ, συμπεριλαμβάνονται και όλες οι κατηγορίες των αντίστοιχων οκταψήφιών του.
Ως «δευτερεύουσα βάσει των ακαθάριστων εσόδων έτους 2018», ορίζεται ο δευτερογενής ΚΑΔ επιχείρησης – εργοδότη όπου τα ακαθάριστα έσοδα ενεργού, κατά την 20.03.2020, όπως αυτά προκύπτουν από την αρχική δήλωση φόρου εισοδήματος φορολογικού έτους 2018, είναι μεγαλύτερα από τα ακαθάριστα έσοδα που αντιστοιχούν στον κύριο ΚΑΔ στις 20.03.020.
Οι επιχειρήσεις – εργοδότες, επομένως, που ανήκουν στις ως άνω κατηγορίες μπορούν να αναστείλουν τις συμβάσεις εργασίας μέρους ή του συνόλου των εργαζομένων τους, που εργάζονται σε αυτούς κατά την 21.03.2020. Το χρονικό διάστημα κατά το οποίο μπορούν να κάνουν χρήση του μέτρου αυτού ορίζεται σε έναν μήνα, από τις 21.03.2020 έως τις 20.04.2020 (με δυνατότητα παράτασης βάσει ΚΥΑ) και το χρονικό διάστημα αναστολής ορίζεται σε 45 ημερολογιακές ημέρες συνεχόμενα και ανέκκλητα. Οι επιχειρήσεις – εργοδότες, δε, μπορούν να εφαρμόσουν το μέτρο αναστολής των συμβάσεων εργασίας σταδιακά και για διαφορετικό αριθμό εργαζομένων.
Ας πάρουμε για παράδειγμα επιχείρηση με 20 εργαζομένους. Ο εργοδότης μπορεί να θέσει τις συμβάσεις εργασίας των 12 εξ’ αυτών σε αναστολή στις 21.03.2020 για 45 ημέρες και τις συμβάσεις εργασίας των υπολοίπων 8 σε αναστολή στις 17.04.2020 για 45 ημέρες.
Επιπλέον, αν η επιχείρηση – εργοδότης αναστείλει τις συμβάσεις εργασίας μέρους του προσωπικού του, μπορεί για τους υπόλοιπους εργαζομένους να κάνει χρήση των μέτρων περί ορισμού προσωπικού ασφαλούς λειτουργίας (εκ περιτροπής εργασία) ή μεταφοράς προσωπικού σε επιχειρήσεις εντός του ίδιου ομίλου.
Όσον αφορά τους εργαζομένους στις επιχειρήσεις αυτές με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, οι συμβάσεις αυτών μπορούν να τεθούν σε αναστολή από τον εργοδότη, αν δεν έχουν λήξει μέχρι την 21η.03.2020. Όπως αναφέραμε και ανωτέρω, στην περίπτωση αυτή οι συμβάσεις «παγώνουν» και συνεχίζουν, μετά την ολοκλήρωση του διαστήματος αναστολής, μέχρι την συμπλήρωση του συμφωνηθέντα χρόνου που υπολείπεται.
Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις – εργοδότες που κάνουν χρήση του μέτρου αναστολής, απαγορεύεται ρητά να προβούν σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας για το σύνολο του προσωπικού τους και, σε περίπτωση πραγματοποίησής της, αυτή είναι άκυρη. Η διάταξη αυτή είναι σημαντική, καθώς αφήνει να εννοηθεί ότι ακόμη και η σύμβαση εργασίας ενός εργαζομένου να έχει τεθεί σε αναστολή, ο εργοδότης απαγορεύεται να προβεί σε καταγγελία συμβάσεων του συνόλου του προσωπικού.
Επιπλέον, οι ως άνω επιχειρήσεις – εργοδότες υποχρεούνται, μετά τη λήξη του χρόνου της αναστολής των συμβάσεων εργασίας του προσωπικού τους, να διατηρήσουν, για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής (δηλαδή για 45 ημέρες), τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας, που εργάζονταν σε αυτούς κατά την 21η.03.2020.
Εξαιρούνται, βέβαια όσοι αποχώρησαν οικειοθελώς, όσοι συνταξιοδοτήθηκαν, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας λήγει μετά τη λήξη της αναστολής.
Β. 2 Όσον αφορά την αποζημίωση ειδικού σκοπού ύψους 800 ευρώ των εργαζομένων η σύμβαση των οποίων τελεί σε αναστολή, την κάλυψη ασφαλιστικών τους εισφορών, την υποβολή ΑΠΔ και την παράταση προθεσμίας καταβολής οφειλών προς τα ασφαλιστικά Ταμεία από τους εργαζομένους, ισχύουν κατ’ αρχήν τα ίδια ως ανωτέρω, με κάποιες προσθήκες.
Αρχικά, η Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζει ότι οι εργαζόμενοι που συνεχίζουν να παρέχουν την εργασία τους με τηλεργασία, σε πληττόμενες βάσει ΚΑΔ επιχειρήσεις (κύριας ή δευτερεύουσας δραστηριότητας, βάσει ακαθαρίστων εσόδων του 2018), δεν είναι δικαιούχοι της αποζημίωσης ειδικού σκοπού. Και αυτό διότι λαμβάνουν κανονικά τον μισθό τους.
Όσον αφορά τους εργαζομένους η σύμβαση εργασίας των οποίων έχει ανασταλεί, και άρα είναι δικαιούχοι της αποζημίωσης των 800 ευρώ, οι ως άνω εργοδότες – επιχειρήσεις μπορούν να καταβάλουν επιπλέον ποσό σε αυτούς εξ’ ελευθεριότητας και μέχρι το ποσό των μεικτών καταβαλόμενων αποδοχών τους. Για το επιπλέον αυτό ποσό, οι εργοδότες οφείλουν να υποβάλουν ΑΠΔ και να καταβάλουν τις ασφαλιστικές εισφορές που αντιστοιχούν στο ποσό αυτό και οι οποίες αφαιρούνται από την υποχρέωση κάλυψης από το Κράτος.
Η εφαρμογή, ωστόσο, της ως άνω διατάξεως θέλει προσοχή, προς αποφυγή εργοδοτικών καταστρατηγήσεων, καθώς, είναι σαφές ότι αφού οι εργαζόμενοι είναι δικαιούχοι της αποζημίωσης ειδικού σκοπού, η σύμβαση εργασίας τους έχει ανασταλεί και δεν υποχρεούνται προς παροχή εργασίας.
Κατ’ εξαίρεση, και μόνο ύστερα από έγγραφη συμφωνία εργαζόμενου – εργοδότη, οι πληττόμενες ως άνω επιχειρήσεις- εργοδότες μπορούν να συμφωνήσουν με εργαζόμενους, η σύμβαση εργασίας των οποίων τελεί σε αναστολή και είναι δικαιούχοι αποζημίωσης ειδικού σκοπού, την παροχή τηλεργασίας, μόνο για πρόσκαιρες ανάγκες της επιχείρησης και μόνο σε ποσοστό 10%, κατ’ ανώτατο όριο, επί των εργαζομένων της επιχείρησης των οποίων οι συμβάσεις τελούν σε αναστολή (σύμφωνα με την υπ’ αριθ. πρωτ. οικ.13738/413/31.03.2020 Εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων).
Η παροχή εργασίας μέσω τηλεργασίας, επιπλέον, πρέπει πριν από την έναρξή πραγματοποίησής της να δηλωθεί σε έντυπο ειδικού σκοπού για την εξ’ αποστάσεως εργασία στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Στην περίπτωση που δεν δηλωθεί, ως ανωτέρω, επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις.
Στην περίπτωση αυτή, ο εργαζόμενος θα αμείβεται από τον εργοδότη, αναλογικά της συμφωνίας, με βάση τις καταβαλλόμενες μεικτές αποδοχές του. Η Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζει μόνο το ανώτατο όριο αμοιβής του εργαζομένου, το οποίο μπορεί να φθάνει μέχρι το ύψος των μεικτών αποδοχών του, αφαιρουμένης της αποζημίωσης ειδικού σκοπού.
Για τις αποδοχές που αντιστοιχούν στην παροχή εργασίας από τηλεργασία, οι εργοδότες – επιχειρήσεις οφείλουν να υποβάλουν ΑΠΔ και να καταβάλουν ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες αφαιρούνται από την υποχρέωση κάλυψης από το Κράτος.
Το ανωτέρω μέτρο χρειάζεται σαφώς περαιτέρω διευκρινίσεις από την πλευρά της Κυβέρνησης και αυστηρό έλεγχο των εργοδοτών, καθώς είναι πολύ εύκολο να ασκηθεί καταχρηστικά εις βάρος των εργαζομένων.
Γ. Περαιτέρω, η Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζει ως δικαιούχους της αποζημίωσης ειδικού σκοπού των 800 ευρώ τους εργαζομένους σε επιχειρήσεις – εργοδότες που ανεστάλη η επιχειρηματική τους δραστηριότητα με εντολή δημόσιας αρχής ή που πλήττονται σημαντικά βάσει των οριζόμενων από το Υπουργείο Οικονομικών ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας ή δευτερεύουσας βάσει των ακαθάριστων εσόδων έτους 2018, και των οποίων η σύμβαση εργασίας τους έχει λυθεί, εντός του χρονικού διαστήματος από 01.03.2020 έως και 20.03.2020, είτε με οικειοθελή αποχώρηση, είτε με καταγγελία.
Προϋπόθεση λήψης, βέβαια, της αποζημίωσης ειδικού σκοπού είναι οι ως άνω εργαζόμενοι να μην εργάζονται σε άλλον εργοδότη. Την ως άνω αποζημίωση, δε, την δικαιούνται, ανεξάρτητα από το αν είναι δικαιούχοι του επιδόματος τακτικής ανεργίας.
Δ. Τέλος, δικαιούχοι της αποζημίωσης ειδικού σκοπού των 800 ευρώ είναι και οι εργαζόμενοι με εξαρτημένη εργασία σε ατομικές επιχειρήσεις, σε επιστήμονες-ελεύθερους επαγγελματίες (γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, οικονομολόγους/λογιστές, ερευνητές, εκπαιδευτικούς) και σε ελεύθερους επαγγελματίες/επιτηδευματίες (όπως υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους), εφόσον τεθούν σε αναστολή οι συμβάσεις εργασίας από τους ανωτέρω εργοδότες τους και εφόσον των συγκεκριμένων εργοδοτών ο Κωδικός Αριθμός δραστηριότητας ΚΑΔ συμπεριλαμβάνεται στους πληττόμενους κλάδους σύμφωνα με τα οριζόμενα από το Υπουργείο Οικονομικών.
Σε κάθε περίπτωση, η αποζημίωση ειδικού σκοπού (800 ευρώ) είναι ακατάσχετη, αφορολόγητη και δεν συμψηφίζεται με οποιαδήποτε οφειλή του εργαζομένου.